1) കേരള സംസ്ഥാനം രൂപം കൊണ്ടത് താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ എന്തിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിലാണ്?
A) വിസ്തൃതി
B) പ്രദേശം
C) ഭാഷ
D) നദികൾ Ans: C) ഭാഷ .
2) കുസാറ്റ് (CUSAT) ഏത് മേഖലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടതാണ്?
A) കാർഷിക മേഖല
B) വാണിജ്യം
C) വാനനിരീക്ഷണം
D) ശാസ്ത്ര സാങ്കേതിക മേഖല
3) ഏതു സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ തലസ്ഥാനമായിരുന്നു ഹംപി?
A) വിജയനഗരം
B) മുഗൾ
C) മൈസൂർ
D) മറാത്ത
4) ഇന്ത്യയിൽ 1000 രൂപ നോട്ടുകൾ പിൻവലിച്ച തീയതി?
A) 2016 ഒക്ടോബർ 8
B) 2016 നവംബർ 8
C) 2016 ഒക്ടോബർ 6
D) 2016 നവംബർ 6
5) താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ മൗലികാവകാശങ്ങളിൽ പെടാത്തത് ഏത്?
A) സ്വത്ത് സമ്പാദിക്കുന്നതിനുള്ള അവകാശം
B) സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുള്ള അവകാശം
C) ചൂഷണത്തിനെതിരെയുള്ള അവകാശം
D) മതസ്വാതന്ത്ര്യത്തിനുള്ള അവകാശം
6) ഇന്ത്യൻ ആസൂത്രണ കമ്മീഷന്റെ പ്രഥമ അദ്ധ്യക്ഷൻ ആരായിരുന്നു?
A) മോണ്ടെക് സിംഗ് അലുവാലിയ
B) ഡോ രാജേന്ദ്രപ്രസാദ്
C) ജവഹർലാൽ നെഹ്റു
D) നരേന്ദ്ര മോദി
7) 1947 നു മുൻപ് ഇന്ത്യൻ ദേശീയ പതാകയിലെ ചിഹ്നം?
A) അശോക ചക്രം
B) ചർക്ക
C) തീപ്പന്തം
D) അശോകസ്തംഭം
8) വിവരാവകാശ നിയമം ഇന്ത്യയിൽ നിലവിൽ വന്ന വർഷം?
A) 2006
B) 2008
C) 2002
D) 2005
9) കേരളത്തിലെ ആദ്യത്തെ പക്ഷി സങ്കേതം?
A) കുമരകം
B) പറമ്പിക്കുളം
C) ബാണാസുരസാഗർ
D) തട്ടേക്കാട്
10) തെന്മല അണക്കെട്ട് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നതെവിടെ?
A) പരപ്പാർ
B) കുളത്തൂപ്പുഴയാർ
C) കഴുതുരുട്ടിയാർ
D) ചെന്തുരുണിയാർ
11) സാധുജനപരിപാലന സംഘത്തിന്റെ സ്ഥാപകനാര്?
A) ശ്രീനാരായണഗുരു
B) കെ. കേളപ്പൻ
C) അയ്യങ്കാളി
D) ടി. കെ. മാധവൻ.
12) ലോക കാലാവസ്ഥാ ദിനം?
A) മാർച്ച് 22
B) മാർച്ച് 23
C) മാർച്ച് 21
D) മാർച്ച് 24
13) സുപ്രീം കോടതിയിലെ ആദ്യ വനിതാ ജഡ്ജി ആരായിരുന്നു?
A) ജസ്റ്റിസ് ശ്രീദേവി
B) ജസ്റ്റിസ് ലൈലാ സേത്ത്
C) ജസ്റ്റിസ് ഫാത്തിമാ ബീവി
D) ജസ്റ്റിസ് ഭാനുമതി
14) ചെന്നൈ ആസ്ഥാനമായ റെയിൽവേ മേഖല ഏത്?
A) പൂർവ റെയിൽവേ
B) ഉത്തര റെയിൽവേ
C) ദക്ഷിണ പൂർവ റെയിൽവേ
D) ദക്ഷിണ റെയിൽവേ
15) വാർധാ വിദ്യാഭ്യാസപദ്ധതിയുടെ അടിസ്ഥാനമെന്ത്?
A) പ്രാഥമിക വിദ്യാഭ്യാസം
B) തൊഴിലധിഷ്ഠിത വിദ്യാഭ്യാസം
C) ഉന്നത വിദ്യാഭ്യാസം
D) സാങ്കേതിക വിദ്യാഭ്യാസം
16) പള്ളിവാസൽ ജലവൈദ്യുത പദ്ധതി സ്ഥാപിച്ചത് ആരുടെ ഭരണകാലത്ത്?
A) ശ്രീചിത്തിരതിരുനാൾ
B) മാർത്താണ്ഡവർമ്മ
C) റാണി ഗൗരി ലക്ഷ്മി ഭായ്
D) ശ്രീ ഉത്രാടം തിരുനാൾ രാമവർമ്മ
17) താഴെ പറയുന്നവയിൽ ആരാണ് കുഞ്ഞാലി മരയ്ക്കാർ?
A) സാമൂതിരിയുടെ കപ്പിത്താൻ
B) സാമൂതിരിയുടെ നാവിക തലവൻ
C) സാമൂതിരിയുടെ കാര്യസ്ഥൻ
D) സാമൂതിരിയുടെ കരസേനാ തലവൻ
18) ഭഗത്സിംഗിനെ തൂക്കിലേറ്റിയത് എവിടെവച്ച്?
A) കാൺപൂർ ജയിൽ
B) ഡൽഹി സെൻട്രൽ ജയിൽ
C) ലാഹോർ സെൻട്രൽ ജയിൽ
D) മീററ്റ് ജയിൽ
19) താഴെപ്പറയുന്ന കായികയിനങ്ങളിൽ ഏതുമായി ബന്ധപ്പെട്ട ആളാണ് പി. ആർ. ശ്രീജേഷ്?
A) ടെന്നീസ്
B) ക്രിക്കറ്റ്
C) ഫുട്ബോൾ
D) ഹോക്കി
20) ഐക്യകേരളത്തിലെ ആദ്യ നിയമസഭാ സമ്മേളനം നടന്ന ദിവസം?
A) 1956 നവംബർ 1
B) 1957 ഏപ്രിൽ 17
C) 1957 ജനുവരി 12
D) 1957 ഏപ്രിൽ 27
21) ഇന്ത്യയിലെ ഏറ്റവും നീളംകൂടിയ പാലം ഏത്?
A) പാമ്പൻ പാലം
B) ഹൗറാ പാലം
C) ഭൂപൻ ഹസാരിക
D) സേതു ബന്ധൻ
22) കേരളത്തിലെ ദേശീയ ജലപാത താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ ഏത്?
A) കൊച്ചി-ബോംബെ
B) കൊല്ലം-കോട്ടപ്പുറം
C) കൊല്ലം-തിരുമംഗലം
D) പരവൂർ-കുമരകം
23) ഗാന്ധിജിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ബ്രിട്ടീഷുകാർക്കെതിരെ ഇന്ത്യയിൽ നടന്ന ആദ്യ സമരം?
A) ചമ്പാരൻ കർഷക സമരം
B) ബോംബെ തുണിമിൽ സമരം
C) നിസ്സഹകരണ സമരം
D) ഖേടയിലെ കർഷക സമരം
24) പാരമ്പര്യ കലാരൂപങ്ങളുടെ വികസനത്തിനായി ദേശീയ സമര കാലത്ത് കേരളത്തിൽ ആരംഭിച്ച പ്രസ്ഥാനം?
A) കേരള ലളിതകലാ അക്കാദമി
B) കേരള കലാമണ്ഡലം
C) കേരള ഫോക്ലോർ അക്കാദമി
D) കേരള പീപ്പിൾസ് ആർട്സ് ക്ലബ്
25) സ്വരാജ് പാർട്ടിയുടെ സ്ഥാപകനാര്?
A) ചന്ദ്രശേഖരൻ ആസാദ്
B) ബാലഗംഗാധര തിലകൻ
C) ജവഹർലാൽ നെഹ്റു
D) മോത്തിലാൽ നെഹ്റു
26) പമ്പാ നദി ഒഴുകി ചേരുന്നത് എവിടെ?
A) അറബിക്കടൽ
B) അഷ്ടമുടി കായൽ
C) വേമ്പനാട്ട് കായൽ
D) പറവൂർ കായൽ
27) താഴെ തന്നിരിക്കുന്നവയിൽ ഏതാണ് ക്ഷേത്രപ്രവേശന വിളംബരം പുറപ്പെടുവിച്ച തീയ്യതി?
A) 1936 നവംബർ 12
B) 1936 നവംബർ 21
C) 1936 നവംബർ 11
D) 1936 നവംബർ 1
28) 'ഗാന്ധിയും അരാജകത്വവും' എന്ന കൃതി ആരുടേതാണ്?
A) ഇ. എം. എസ്. നമ്പൂതിരിപ്പാട്
B) സുഭാഷ് ചന്ദ്ര ബോസ്
C) ചേറ്റൂർ ശങ്കരൻ നായർ
D) അബ്ദുൾ കലാം ആസാദ്
29) തിരുവിതാംകൂർ സ്റ്റേറ്റ് കോൺഗ്രസിന്റെ ആദ്യ അദ്ധ്യക്ഷൻ ആരായിരുന്നു?
A) കെ കേളപ്പൻ
B) പി കൃഷ്ണപിള്ള
C) കെ പി കേശവമേനോൻ
D) പട്ടം താണുപിള്ള
30) ചാന്നാർ കലാപത്തിന്റെ ലക്ഷ്യം എന്തായിരുന്നു?
A) മാറു മറയ്ക്കാനുള്ള അവകാശം
B) വഴിനടക്കാനുള്ള അവകാശം
C) ക്ഷേത്രാരാധനയ്ക്കുള്ള അവകാശം
D) തൊഴിൽ ചെയ്യാനുള്ള അവകാശം
31) താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ പണ്ഡിറ്റ് കെ. പി. കറുപ്പൻ സ്ഥാപിച്ച പ്രസ്ഥാനം?
A) സഹോദര പ്രസ്ഥാനം
B) അരയ സമാജം
C) യോഗക്ഷേമസഭ
D) ഐക്യകേരള പ്രസ്ഥാനം
32) ചിന്നാർ വന്യജീവി സങ്കേതം ഏത് ജില്ലയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു?
A) ഇടുക്കി
B) പാലക്കാട്
C) വയനാട്
D) കൊല്ലം
33) കേരളത്തിൽ ആദ്യമായി തീവണ്ടി ഓടിയത് താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ ഏത് റൂട്ടിൽ?
A) കൊല്ലം-പുനലൂർ
B) ഒലവക്കോട്-പൊള്ളാച്ചി
C) തിരൂർ-ബേപ്പൂർ
D) പാലക്കാട്-ഷോർണൂർ
34) ചാമ്പ്യൻസ് ട്രോഫി ഏത് കായിക ഇനവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു?
A) ഹോക്കി
B) ക്രിക്കറ്റ്
C) വള്ളംകളി
D) അമ്പെയ്ത്ത്
35) താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ പ്രാഥമിക മേഖലയിൽ ഉൾപ്പെടാത്തത്?
A) മത്സ്യബന്ധനം
B) കന്നുകാലി വളർത്തൽ
C) വനപരിപാലനം
D) വ്യാപാരം
36) ഇന്ത്യ ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ഭക്ഷ്യധാന്യം?
A) ഗോതമ്പ്
B) നെല്ല്
C) ചോളം
D) ജോവർ
37) കേരളത്തിന്റെ കിഴക്കൻ അതിർത്തിയിലെ പർവ്വത നിര ഏത്?
A) പൂർവ്വഘട്ടം
B) സാത്പുര
C) പശ്ചിമഘട്ടം
D) ആനമുടി
38) ബൊക്കാറോ ഇരുമ്പുരുക്ക് ശാല ഏത് സംസ്ഥാനത്ത് സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു?
A) ഝാർഖണ്ഡ്
B) ബീഹാർ
C) മധ്യപ്രദേശ്
D) പശ്ചിമബംഗാൾ
39) ജനപങ്കാളിത്തത്തോടെ നിർമ്മിച്ച ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യ വിമാനത്താവളം?
A) തിരുവനന്തപുരം
B) ചെന്നൈ
C) കൊൽക്കത്ത
D) നെടുമ്പാശ്ശേരി
40) ഇന്ത്യയുടെ ആദ്യ ഉപഗ്രഹം ഏത്?
A) ആര്യഭട്ട
B) ആപ്പിൾ
C) രോഹിണി
D) ഇൻസാറ്റ്
41) ചോട്ടാ നാഗ്പൂർ എന്നത് താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ എന്താണ്?
A) ഒരു പർവ്വതം
B) ഒരു പട്ടണം
C) ഒരു നദി
D) ഒരു പീഠഭൂമി
42) ഇന്ത്യയുടെ തെക്ക്-വടക്ക് നീളം എത്ര?
A) 4123 Km
B) 2413 Km
C) 3214 Km
D) 4312 Km
43) കേരളത്തിന്റെ ആദ്യ നിയമസഭാ സ്പീക്കർ ഇവരിൽ ആരായിരുന്നു?
A) ജോസഫ് മുണ്ടശ്ശേരി
B) ആർ ശങ്കരനാരായണൻ തമ്പി
C) ആർ. ശങ്കർ
D) വർക്കല രാധാകൃഷ്ണൻ
44) തിരുവിതാംകൂറിൽ വിദ്യാഭ്യാസം സർക്കാർ ചെലവിൽ നൽകണം എന്ന് വിളംബരം ചെയ്ത മഹാറാണി ആര്?
A) ഗൗരിലക്ഷ്മിഭായി
B) സേതുലക്ഷ്മി ഭായി
C) ഗൗരി പാർവ്വതി ഭായി
D) ഉമയമ്മറാണി
45) ഇന്ത്യയുമായി കര അതിർത്തി പങ്കിടുന്ന രാജ്യങ്ങളുടെ എണ്ണം?
A) 1
B) 5
C) 8
D) 7
46) ഒന്നാം സ്വാതന്ത്ര്യ സമരം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടത് എവിടെ?
A) സൂററ്റ്
B) മീററ്റ്
C) നാഗ്പൂർ
D) കാൺപൂർ
47) അഴിമതി തടയുന്നതിനായി ദേശീയതലത്തിൽ പ്രവർത്തിക്കുന്ന സ്ഥാപനം?
A) ലോക്പാൽ
B) ലോകായുക്ത
C) വിവരാവകാശ കമ്മീഷൻ
D) തെരഞ്ഞെടുപ്പ് കമ്മീഷൻ
48) കേരളത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ ജലസേചന പദ്ധതി?
A) പഴശ്ശി
B) പമ്പ
C) കല്ലട
D) മൂവാറ്റുപുഴ
49) 1907 ൽ ഇന്ത്യൻ ദേശീയ പതാക ജർമനിയിൽ ഉയർത്തിയ വനിത?
A) ആനി ബസന്റ്
B) മാഡം കാമ
C) സരോജിനി നായിഡു
D) വിജയലക്ഷ്മി പണ്ഡിറ്റ്
50) ഒരു വ്യക്തിയുടെ ജീവ ത്യാഗത്തിലൂടെ രൂപീകൃതമായ ഇന്ത്യൻ സംസ്ഥാനം?
A) ആന്ധ്രാ പ്രദേശ്
B) ഒറീസ
C) കേരളം
D) തമിഴ്നാട്
51) താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ ഇ. എം. എസ്. നമ്പൂതിരിപ്പാട് രചിച്ച കൃതി?
A) പാട്ടബാക്കി
B) തത്വമസി
C) അടുക്കളയിൽ നിന്നും അരങ്ങത്തേക്ക്
D) ഒന്നേകാൽ കോടി മലയാളികൾ
52) താഴെപ്പറയുന്നവയിൽ അന്താരാഷ്ട്ര വിമാനത്താവളം അല്ലാത്തത് ഏത്?
A) കോയമ്പത്തൂർ
B) കരിപ്പൂർ
C) നെടുമ്പാശ്ശേരി
D) കൊച്ചി
53) ഇന്ത്യയിൽ ഇന്ന് നിലവിലില്ലാത്ത വാർത്താവിനിമയ ഉപാധി?
A) ടെലിഗ്രാഫ്
B) തപാൽ
C) റേഡിയോ
D) ടെലിഫോൺ
54) കലാമണ്ഡലം ഗോപി ഏത് കലയുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു?
A) ഭരതനാട്യം
B) നാടകം
C) കഥകളി
D) ഓട്ടൻതുള്ളൽ
55) സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര ഇന്ത്യയിൽ നാട്ടുരാജ്യങ്ങളെ കൂട്ടിച്ചേർക്കുന്നതിൽ പ്രധാന പങ്കുവഹിച്ച മലയാളി?
A) വി കെ കൃഷ്ണമേനോൻ
B) വി പി മേനോൻ
C) എൻ എസ് മാധവൻ
D) കെ ആർ നാരായണൻ
56) ബ്രിട്ടീഷുകാർക്കെതിരെ ഇന്ത്യയിൽ നടന്ന അവസാന ബഹുജന മുന്നേറ്റം ഏത്?
A) സ്വദേശി പ്രസ്ഥാനം
B) നിസ്സഹകരണ പ്രസ്ഥാനം
C) സൈമൺ കമ്മീഷനെതിരെയുള്ള സമരം
D) ക്വിറ്റിന്ത്യാ സമരം
57) വായനാദിനമായി ആചരിക്കുന്നത്?
A) പി എൻ പണിക്കരുടെ ചരമദിനം
B) പി എൻ പണിക്കരുടെ ജന്മദിനം
C) കുഞ്ഞുണ്ണി മാഷിന്റെ ജന്മദിനം
D) തകഴിയുടെ ചരമദിനം
58) ഭൂതത്താൻകെട്ട് ഏത് ജില്ലയിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു?
A) ഇടുക്കി
B) പത്തനംതിട്ട
C) എറണാകുളം
D) വയനാട്
59) കേരളത്തിന്റെ സംസ്ഥാന പുഷ്പം?
A) താമര
B) കണിക്കൊന്ന
C) ചെമ്പരത്തി
D) ആമ്പൽ
60) മരച്ചീനി ഏറ്റവും കൂടുതൽ ഉത്പാദിപ്പിക്കുന്ന ജില്ല?
A) തിരുവനന്തപുരം
B) ആലപ്പുഴ
C) പത്തനംതിട്ട
D) കണ്ണൂർ
61) കേരളത്തിലെ കുരുമുളക് ഗവേഷണ കേന്ദ്രം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നതെവിടെ?
A) പാലക്കാട്
B) കാസർഗോഡ്
C) പന്നിയൂർ
D) ഇടുക്കി
62) ശരീര തുലനാവസ്ഥയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട മസ്തിഷ്ക ഭാഗം?
A) മെഡുല ഒബ്ലാംഗേറ്റ
B) ഹൈപ്പോതലാമസ്
C) സെറിബ്രം
D) സെറിബെല്ലം
63) നിശാന്ധതയ്ക്ക് കാരണം ഏത് വിറ്റാമിന്റെ അഭാവമാണ്?
A) വിറ്റാമിൻ D
B) വിറ്റാമിൻ A
C) വിറ്റാമിൻ C
D) വിറ്റാമിൻ B
64) ലോക വനിതാ ദിനമായി ആചരിക്കുന്ന ദിവസം?
A) മാർച്ച് 21
B) മാർച്ച് 22
C) മാർച്ച് 23
D) മാർച്ച് 24
65) എലിപ്പനിക്ക് കാരണമായ രോഗകാരി ഏത്?
A) വൈറസ്
B) ഫംഗസ്
C) ബാക്ടീരിയ
D) പ്രോട്ടോസോവ
66) നിശബ്ദനായ കൊലയാളി എന്നറിയപ്പെടുന്ന രോഗം?
A) എയ്ഡ്സ്
B) മഞ്ഞപ്പിത്തം
C) പ്രമേഹം
D) രക്തസമ്മർദ്ദം
67) മനുഷ്യ ശരീരത്തിലെ ഏറ്റവും ചെറിയ കോശം?
A) നാഡീകോശം
B) പുംബീജം
C) അണ്ഡം
D) രക്തകോശം
68) വനങ്ങളുടെ സംരക്ഷണവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട് 1983 ൽ കർണാടകയിൽ ആരംഭിച്ച പ്രസ്ഥാനം?
A) അപ്പിക്കോ പ്രസ്ഥാനം
B) ചിപ്കോ പ്രസ്ഥാനം
C) നർമ്മദാ ബച്ചാവോ
D) സർവോദയ
69) ആറ്റത്തിലെ ചാർജില്ലാത്ത കണം ഏത്?
A) പ്രോട്ടോൺ
B) ഇലക്ട്രോൺ
C) ന്യൂട്രോൺ
D) പോസിട്രോൺ
70) ബോക്സൈറ്റ് ഏത് ലോഹത്തിന്റെ അയിരാണ്?
A) ഇരുമ്പ്
B) അലൂമിനിയം
C) ചെമ്പ്
D) സിങ്ക്
71) അറ്റോമിക നമ്പറിന്റെ അടിസ്ഥാനത്തിൽ മൂലകങ്ങളെ വർഗീകരിച്ചതാര്?
A) ഡൊബൈറൈനർ
B) ന്യൂലാൻഡ്സ്
C) മെൻഡലിയേവ്
D) മോസ് ലി
72) ഹൈഡ്രജൻ കണ്ടു പിടിച്ച ശാസ്ത്രജ്ഞൻ?
A) ഹെൻറി കാവൻഡിഷ്
B) ജോസഫ് പ്രീസ്റ്റ്ലി
C) കാൾ ഷീലേ
D) റോബർട്ട് ബോയിൽ
73) പ്രവൃത്തിയുടെ യൂണിറ്റ് ഏത്?
A) ഹെർട്സ്
B) വാട്ട്സ്
C) ജൂൾ
D) ന്യൂട്ടൻ
74) വൈദ്യുത ബൾബിൽ വൈദ്യുതോർജ്ജം ഏതെല്ലാം ഊർജ്ജങ്ങളായി പരിണാമം ചെയ്യുന്നു?
A) ശബ്ദോർജ്ജവും പ്രകാശോർജ്ജവും
B) ഗതികോർജ്ജവും താപോർജ്ജവും
C) പ്രകാശോർജ്ജവും താപോർജ്ജവും
D) പ്രകാശോർജ്ജവും സ്ഥിതികോർജ്ജവും
75) ഊഷ്മാവ് അളക്കുന്നതിനുള്ള ഉപകരണം?
A) തെർമോമീറ്റർ
B) ബാരോമീറ്റർ
C) ലാക്ടോമീറ്റർ
D) അമ്മീറ്റർ
76) മേശപ്പുറത്തിരിക്കുന്ന ഒരു പുസ്തകത്തിനെ നിരക്കി മാറ്റാൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ അതിന്റെ ചലനത്തിന് തടസ്സമുണ്ടാക്കുന്ന ബലം ഏത്?
A) ഗുരുത്വാകർഷണബലം
B) ഘർഷണബലം
C) പ്രതല ബലം
D) ഇലാസ്തിക ബലം
77) ശൂന്യതയിൽ പ്രകാശത്തിന്റെ വേഗത എത്ര?
A) `3\times10^5` Km/s
B) `225\times10^3` Km/s
C) `18\times10^4` Km/s
D) 3500 Km/s
78) പ്രകാശവർഷം എന്നത് എന്തിന്റെ ഏകകമാണ്?
A) സമയം
B) വേഗത
C) മാസ്
D) ദൂരം
0 Comments